Chúng ta với tư cách những nhà thiết kế game hóa, phải luôn luôn nhớ rằng game hóa thì trước hết phải khiến cho người chơi cảm thấy vui. Nếu họ không vui thì dứt khoát là chúng ta đã thất bại. Game là phải vui. Và tương tự, các nhân tố Game hóa cũng phải vui thì mới giống game được. Bài viết này sẽ giới thiệu đến cho bạn bốn kiểu niềm vui mà bạn nên lưu ý trong quá trình thiết kế.

Không phải niềm vui nào cũng giống nhau

Chúng ta trên thực tế có nhiều loại niềm vui khác nhau. Điều này nghe có vẻ không đúng lắm nhỉ? Vui là vui thôi chứ loại còn có lắm kiểu khác nhau nữa sao? Nhưng trước tiên ta hãy xem xét 2 tình huống dưới đây.

Tình huống 1: Bạn và gia đình mình cùng nhau đến bãi biển. Bạn dành cả ngày để bơi lội và chơi bóng với các con mình. Đây là chuyến đi biển đầu tiên của chúng, và ngày hôm đó tràn ngập tiếng cười và niềm vui.

Tình huống 2: Bạn được nghỉ 15 phút, và bạn quyết định xem một tiểu phẩm hài ngắn trên YouTube, bạn cười như nắc nẻ suốt 15 phút đó. Nhưng 2 ngày sau, bạn chẳng nhớ tí gì về tiểu phẩm đó để có thể kể lại cho bạn bè.

Bạn nghĩ liệu có ổn không khi nói rằng 2 tình huống đó là 2 kiểu niềm vui đó khác nhau? Chắc hẳn là tình huống 1 sẽ dễ chịu với các bậc cha mẹ hơn tình huống 2 chứ? Liệu chăng niềm vui tìm thấy ở chuyến đi biển sẽ gắn bó mãi trong tâm trí bạn, còn niềm vui từ việc xem tiểu phẩm hài chỉ ở lại trong đầu bạn vài ba bữa thôi?

“Không bao giờ được đánh giá thấp tầm quan trọng của niềm vui.”

-Randy Pausch, Giáo sư ngành Khoa học Máy tính và Tương tác Người & Máy

Bốn dạng niềm vui

Nhà sáng lập XEODesign, Nicole Lazzaro, cho chúng ta một mô hình phân tích rất hữu ích, bao gồm 4 kiểu niềm vui khác nhau.

Dạng 1 - Niềm vui thử thách

Kiểu niềm vui này cần một chút công sức của người chơi. Một cuộc chạy marathon có thể vui, nhưng để chạy được hết cuộc đua thì bạn phải vượt qua những thử thách sức khỏe và thể lực khắt khe, và thành thạo những yêu cầu phải có của một cuộc chạy marathon. Phải mất nhiều tháng trời chuẩn bị và rèn luyện. Đối với bất kỳ ai tham vọng tham gia một cuộc chạy marathon, họ không những phải chuẩn bị cơ thể của mình cho thật tốt, mà còn phải đảm bảo là tâm lý của họ cũng sẵn sàng nữa, ừ đó nâng dần dần mục tiêu lên cho đến khi anh ta có thể chạy 40km với một tốc độ đáng nể mà không lăn đùng ra đất sùi bọt mép. Cảm giác tuyệt vời mà người chạy marathon lần đầu tiên hoàn thành cuộc đua của họ sẽ là một cảm giác cực kỳ thỏa mãn đến mức khó tả.

Dạng 2 - Niềm vui giải tỏa

Như cái tên đã nói, đây là kiểu niềm vui đơn giản. Chúng ta có thể tìm thấy niềm vui này trong việc khám pha hoặc nhập vai, hoặc là một sự ngạc nhiên thú vị nào đó. Đây không phải là kiểu niềm vui sẽ ở lại với chúng ta vĩnh viễn, nhưng sẽ là kiểu niềm vui chúng ta trân trọng trong cuộc sống hằng ngày. Những điều nhỏ nhặt khiến cuộc sống này đáng sống hơn. Một số người có thể coi chúng là thứ niềm vui phù phiếm. Cũng có thể là những điều nhỏ nhặt nhưng ít bị động hơn mà bạn mong chờ, như việc mở TV lên đúng giờ để xem chương trình yêu thích.

Dạng 3 - Niềm vui nghiêm túc

Đây là kiểu niềm vui thúc đẩy chúng ta tạo ra cái gì đó quan trọng và có ý nghĩa cho bản thân và những người xung quanh. Chúng khiến chúng ta suy nghĩ, hành động hoặc cảm nhận mọi thứ một cách khác đi, và tạo ra khác biệt có ý nghĩa cho thế giới. Kiểu niềm vui này có thể bao gồm những hoạt động như nâng cao nhận thức hay gây quỹ. Chúng ta cũng có thể tìm thấy niềm vui này trong những công việc nhất định trong nhà máy, xí nghiệp. Kiểu niềm vui này mang lại nhiều thứ, và cũng tương tự như niềm vui khó khăn, cũng cho bạn một mức độ thỏa mãn và danh tiếng nhất định.

Dạng 4 - Niềm vui con người

Niềm vui con người đến từ việc tương tác với những người khác. Đó là động lực thúc đẩy chúng ta đi chơi với bạn bè, gia đình, đồng nghiệp,... Niềm vui con người có thể trường tồn và mạnh mẽ, nhưng cũng có thể nhanh và phù phiếm. Có thể là một chuyến đi xa đầy đáng nhớ, cũng có thể là ra quán cafe trò chuyện với vài ba người bạn. Chúng ta cần cả hai kiểu niềm vui này trong cuộc sống. Khác với Niềm vui thử thách và nghiêm túc, kiểu niềm vui này không yêu cầu quá nhiều công sức. 

Game hóa & Niềm vui

Bạn đang phát triển một bài tập thể dục được game hóa, bạn có thể lựa chọn tập trung vào một kiểu niềm vui. Một nhiệm vụ đơn giản như khuyến khích con người ta đi thang bộ thay vì thang máy có thể không cần gì nhiều. Những nhiệm vụ phức tạp hơn có thể cần tới sự kết hợp các kiểu niềm vui dưới dạng phần thưởng tức thời và kết quả lâu dài.

Kết luận

Đây là bốn kiểu niềm vui mà mọi người có: thử thách, giải tỏa, nghiêm túc và con người. Hãy hiểu rõ sự khác biệt của chúng; nhìn chung, niềm vui nghiêm túc và thử thách yêu cầu sự chú tâm và công sức, còn niềm vui giải tỏa thì đúng như cái tên của nó, và niềm vui con người sẽ có thể tạo ra những ký ức khó quên, chỉ cần bạn có mặt ở đó. Nếu bạn đang phát triển một dự án game hóa, bạn cần phải đảm bảo rằng dự án của bạn phải đem lại cho người chơi ít nhất một kiểu niềm vui. Nếu nó không vui thì không có lý do gì mà người chơi phải tham gia vào dự án game hóa của bạn, và dự án này chắc chắn sẽ thất bại.

Dịch bởi Kiên Võ từ interaction-design.org