Ron Gilbert và Humongous Entertainment đã Game hóa giáo dục như thế nào?

Vừa học vừa chơi, càng học càng vui

Tôi không thích trường học cho lắm. Đó là nơi coi trọng cấu trúc và trật tự. Đó là nơi bạn phải tập trung hàng giờ đồng hồ vào các bảng tính dùng phông Times New Roman trong khi đầu óc trở nên lờ mờ vì đèn huỳnh quang vo ve phía trên hộp sọ. Tôi thường xuyên bị khiển trách vì nói chuyện hay làm việc riêng trong giờ - ý tôi là vẽ hay viết nguệch ngoạc ra lề vở.

Năm 2015, nhà thiết kế trò chơi Ron Gilbert đã viết trên Twitter: “Mọi người chơi Putt-Putt, Freddi Fish và Pajama Sam nhiều hơn bất cứ trò chơi nào tôi từng tạo ra, hơn cả Monkey Island và Maniac Mansion”. Tôi là một người trong số đó. Sau nhiều năm, khi đã quen với sự kỳ diệu của Monkey Island, tôi chợt hiểu những trò chơi vui vẻ ngọt ngào và những câu đố không hề hóc búa đó đã khiến bản thân say mê học tập đến như thế nào.

Bằng cách đưa ra câu trả lời, câu hỏi và cách giải, cách giáo dục truyền thống không dành nhiều chỗ cho trí tưởng tượng. Nhưng các trò chơi của Humongous Entertainment lại muốn tôi khám phá mọi ngóc ngách, lật tung mọi tảng đá lát đường và trên hết là đi sai hướng.

Những năm học bất ổn

Trong cuốn Thời đại phản giáo dục: Tạo ra những học sinh thông minh hơn thông qua học tập kỹ thuật số, Giáo sư James Paul Gee đã viết: “Thay vì dạy bạn cách giải quyết vấn đề, trường học lại muốn bạn ghi nhớ toàn bộ thông tin, sự kiện và công thức mà bạn đã đọc trong sách hoặc nghe thầy cô giảng. Do đó, không có gì đáng ngạc nhiên khi nhiều nghiên cứu đã chỉ ra thành tích học tập tốt ở trường của một học sinh, xét về điểm số và bài kiểm tra, không thực sự tương đồng với khả năng giải quyết vấn đề.”

Giờ chúng ta hãy cùng nhìn vào thành công của Humongous Entertainment. Những trò chơi nổi tiếng như Spy Fox và Pajama Sam không chỉ cho người chơi cơ hội tìm hiểu thông tin mà còn yêu cầu họ phải tập trung vào khả năng giải quyết vấn đề. Nó giúp những đứa trẻ như tôi vừa có được khả năng giải đố của Gilbert và đồng sự, vừa có được các công cụ để vượt qua nhiều vấn đề đa dạng trong tương lai. Nó khác xa với phương pháp học thuộc lòng cứng nhắc của trường học.

Vào những năm 90 của thế kỉ trước, các trò chơi giáo dục kỹ thuật số có ở khắp mọi nơi. Và dù phải cạnh tranh với nhiều ông lớn như Nintendo, Humongous vẫn phát triển mạnh. Nếu bạn hỏi những người trưởng thành đã lớn lên trong thời kỳ bùng nổ này, thì rõ ràng là Gilbert và đồng sự đã chiến thắng hết lần này đến lần khác. Họ không chỉ tạo ra những trò chơi giáo dục thú vị mà còn giải được bài toán hóc búa nhất là làm thế nào khiến trẻ em chơi những trò chơi của mình.

Thế hệ "Point and Click"

Các trò chơi point-and-click của LucasArts mà Gilbert đã làm trước đây không hoàn toàn dành cho người lớn, nhưng chúng cũng không phù hợp với trẻ em do chứa đựng các yếu tố nhạy cảm như bạo lực. Bằng cách chuyển thể loại này sang định dạng giáo dục, Humongous đã mở ra cánh cửa để những đứa trẻ như tôi cũng có thể tham gia vào những cuộc phiêu lưu và học hỏi những kỹ năng quý giá.

Theo Gilbert, một phần cảm hứng của ông đến từ khi quan sát một đứa bé năm tuổi chơi Monkey Island. Dù chưa học đọc và cũng không biết gì về câu chuyện của trò chơi, đứa trẻ vẫn dành hàng giờ để khám phá thế giới, mở những cánh cửa và nói chuyện với các nhân vật. “Lúc đó tôi nhận ra có lẽ mình chỉ cần làm những trò chơi phiêu lưu dành cho trẻ em. Không phải mấy cuốn truyện ngớ ngẩn, mà là một trò chơi phiêu lưu thực sự với những câu đố và nhân vật thực tế.” -  Gilbert đã phát biểu như vậy trong một sự kiện tại Google vào năm 2017.

Tất nhiên, điều này liên quan đến việc duy trì một số cơ chế trò chơi cũ như point-and-click và hệ thống giải đố theo chuỗi. Các câu đố xâu chuỗi yêu cầu người chơi hoàn thành nhiều nhiệm vụ nhỏ để dẫn tới một mục tiêu lớn. Nhiệm vụ cải trang của Guybrush trong màn đầu tiên của Return to Monkey Island là một ví dụ tuyệt vời. Đối với các trò chơi giải trí, Gilbert cũng chọn concept tương tự, giải quyết vấn đề chỉ với các chuỗi ngắn.

Trong Freddie Fish 2: The Case of the Haunted Schoolhouse, người chơi sẽ trò chuyện với một con lươn cáu kỉnh. Con lươn này sẽ cung cấp một vật phẩm quan trọng, nhưng để có được vật phẩm đó thì người chơi phải cho con lươn ăn trưa trước. Người chơi sẽ được hướng dẫn đi tìm hải sản, và ở một khu vực gần đó, người chơi có thể tìm thấy một dây câu có gắn 'Worm Doodle' ở lưỡi câu. Người trưởng thành có thể dễ dàng nhìn ra sự liên hệ, nhưng vì hoạt động khám phá là phi tuyến tính nên trẻ em có cơ hội được "eureka" mà chẳng sợ ai nhìn qua vai, gõ vào đồng hồ và hỏi câu trả lời. Điều đó nghe có vẻ dễ dàng, nhưng với tư cách là một người lớn đã vật lộn gần nửa giờ với Freddi Fish 2, tôi khẳng định các trò chơi của Humongous Entertainment có thể khiến người chơi ở mọi lứa tuổi bối rối.

Humongous Entertainment đã ghi nhận một loạt thành công đáng kinh ngạc trước khi suy tàn vào giữa những năm 2000. May mắn thay, những trò chơi kinh điển của hãng vẫn được cung cấp trên các hệ thống hiện đại như Nintendo Switch. Chúng thậm chí còn chạy tốt trên Steam Deck của Valve. Qua những trò chơi phiêu lưu giải đố nhập vai có hình họa đáng yêu, những đứa trẻ mới lớn đã học cách tự lập và kiểm soát mọi thứ trong tay mình. Những đứa trẻ đó, bao gồm cả tôi, sẽ gặt hái những phần thưởng đó mãi mãi.

Dịch bởi Trịnh Quỳnh Dung từ techradar.com